Door de KNNV afdeling Epe en Heerde zijn door leden van de afdeling Vo van de werkgroep VoZoVAR (vogels, zoogdieren, vissen, amfibieën en reptielen) broedvogels gekarteerd in de Vorchterwaarden. Deze uiterwaard ligt ten oosten van Vorchten langs de Gelderse IJssel. Naast de broedvogelkartering zijn alle overige waargenomen vogelsoorten genoteerd gedurende de periode januari tot en met medio november2002.
Alle waargenomen vogelsoorten worden in dit verslag behandeld.
Voor deze broedvogelkartering zijn zestien veldbezoeken gehouden voor de registratie van broedende vogels.
Het hoge aantal veldbezoeken is onder andere veroorzaakt door de inundaties die delen van de Vorchterwaarden gedurende het voorjaar onder water zetten. Door de overstromingen was een aantal broedvogels genoodzaakt na droogval weer nieuwe territoria te bezetten. De opnames van de karteringen moesten hierdoor geïntensiveerd worden.
Daarnaast zijn extra nachtelijke bezoeken gehouden in verband met de vestiging van Kwartelkoningen in verschillende opéénvolgende weken in mei en zelfs in juni.
In 2002 zijn 43 soorten als broedvogel vastgesteld met een totaal van 228 territoria. Interessant is dat in 1975 een broedvogelkartering is uitgevoerd voor de realisering van de avifauna ‘Grote Rivieren’ en in 1993 in opdracht van Staatsbosbeheer voor het beschrijven van doelen en beheer. In dit broedvogelverslag zijn vergelijkingen van de aanwezigheid van broedvogels beschreven ten opzichte van 1975 en 1993.
Geconstateerd is dat verschuivingen plaatsvinden van onder andere steltlopers, ruigteminnende soorten en soorten die in opgaande begroeiingen broedbiotopen hebben.
De Grutto heeft het moeilijk in de uiterwaarden, onder andere vanwege de botanische doelstellingen die Staatsbosbeheer voor haar eigendommen in de Vorchterwaarden heeft vastgesteld. Wulp en Gele kwikstaart profiteren van de extensieve begrazing in het reservaat op de oeverwal. Grauwe ganzen vertonen een spectaculaire groei in Nederland, waarbij het rivierengebied duidelijk favoriet is. Ook in de Vorchterwaarden worden gedurende het voorjaar grote aantallen Grauwe ganzen waargenomen. Het broedsucces is echter gering in deze uiterwaard. In 2002 is het broedsucces negatief beïnvloed door enkele hoog water perioden.
Vogelsoorten die gebonden zijn aan uitgegroeide heggen met opgaande essen en wilgen doen het goed in de Vorchterwaarden. In 2002 zijn meer soorten van bosvormende struwelen genoteerd dan tijdens de voorgaande
broedvogelkarteringen. Het effect van het uitrasteren van heggen en het laten uitgroeien van heggen heeft een positief effect op bosvogelsoorten.
Opvallend is de aanwezigheid van vier Kwartelkoningen 2002. Hoewel al enkele jaren Kwartelkoningen in de Vorchterwaarden worden gesignaleerd is vier roepende mannetjes in 2002 een topper.
In de Vorchterwaarden zijn voor een aantal vogelsoortenbelangrijke graslandbiotopen aanwezig,vooral de ruigteminnende soorten en soorten die broeden in extensief beheerde graslanden zijn toegenomen. Soorten die afhankelijk zijn van agrarisch beheer dat gericht is op de instandhouding van broedende steltlopers zijn afgenomen. Behalve de Kwartelkoning komen niet veel Rode Lijst soorten voor. De Vorchterwaarden heeft een agrarisch karakter met een oud heggenpatroon. In deze uiterwaard zijn vrijwel geen ontkleiingen uitgevoerd; veel open water en moeras is niet
aanwezig. Aangezien veel Rode Lijst soorten aanwezig zijn in structuurrijke biotopen is de afwezigheid van Rode Lijst soorten verklaarbaar.